چرا باید از دهانشویه استفاده کنیم؟ (فواید و انواع)

مقدمه:

بهداشت دهان و دندان، بخشی حیاتی از سلامت کلی بدن است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. در کنار مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، استفاده منظم از دهانشویه می‌تواند به طور قابل توجهی به بهبود بهداشت دهان و دندان کمک کند. اما آیا واقعاً می‌دانیم چرا باید از دهانشویه استفاده کنیم؟ چه فوایدی دارد و کدام نوع دهانشویه برای ما مناسب‌تر است؟ در این مقاله آموزشی، به طور جامع به این سوالات پاسخ می‌دهیم و شما را با دنیای دهانشویه‌ها آشنا می‌کنیم.

چرا دهانشویه ضروری است؟ (فواید کلیدی)

دهانشویه‌ها فراتر از ایجاد حس تازگی در دهان، فواید متعددی برای سلامت دهان و دندان دارند:

1. کاهش باکتری‌ها و پلاک: دهان انسان خانه انواع مختلفی از باکتری‌هاست. برخی از این باکتری‌ها مفیدند، اما برخی دیگر می‌توانند باعث پوسیدگی دندان، التهاب لثه (ژنژیویت) و بیماری‌های پریودنتال شوند. دهانشویه‌های حاوی مواد ضد میکروبی مانند کلرهگزیدین یا ستیل‌پیریدینیوم کلراید (CPC)، می‌توانند به طور موثر باکتری‌های مضر را از بین ببرند و از تجمع پلاک جلوگیری کنند. این امر به خصوص در نواحی که دسترسی مسواک و نخ دندان به آن دشوار است، اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.

2. پیشگیری از التهاب لثه و بیماری‌های پریودنتال: التهاب لثه، اولین نشانه بیماری لثه است که با قرمزی، تورم و خونریزی لثه همراه است. اگر این التهاب درمان نشود، می‌تواند به پریودنتیت (عفونت شدیدتر لثه که می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود) تبدیل گردد. دهانشویه‌های ضد التهاب و ضد باکتری می‌توانند به کاهش التهاب لثه و پیشگیری از پیشرفت بیماری‌های لثه کمک کنند.

3. مبارزه با بوی بد دهان (هالیتوزیس): یکی از دلایل اصلی بوی بد دهان، فعالیت باکتری‌ها در دهان و تجزیه ذرات غذا است که ترکیبات گوگردی فرار تولید می‌کنند. دهانشویه‌ها با از بین بردن این باکتری‌ها و ایجاد حس تازگی، می‌توانند به طور موقت یا حتی در طولانی مدت (بسته به نوع دهانشویه) بوی بد دهان را از بین ببرند.

4. کمک به پیشگیری از پوسیدگی دندان: دهانشویه‌های حاوی فلوراید (مانند سدیم فلوراید یا استناوس فلوراید) می‌توانند به تقویت مینای دندان و افزایش مقاومت آن در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها کمک کنند. این امر به خصوص برای افرادی که در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان قرار دارند، بسیار مفید است.

5. سفید کردن دندان‌ها: برخی دهانشویه‌ها حاوی مواد سفید کننده ملایم مانند پراکسید هیدروژن یا پراکسید کاربامید هستند که می‌توانند به تدریج لکه‌های سطحی را از بین برده و دندان‌ها را روشن‌تر کنند. البته این اثر معمولاً ملایم‌تر از روش‌های حرفه‌ای سفید کردن دندان است.

6. حساسیت‌زدایی دندان‌ها: برای افرادی که دندان‌های حساس دارند، دهانشویه‌های حاوی نیترات پتاسیم یا فلوراید قلع می‌توانند به کاهش حساسیت دندان‌ها به سرما، گرما، و شیرینی کمک کنند. این مواد با بستن منافذ ریز در عاج دندان، انتقال سیگنال‌های درد به عصب را کاهش می‌دهند.

7. کمک به بهبود زخم‌های دهانی: برخی دهانشویه‌ها حاوی مواد ضد عفونی کننده و ضد التهاب هستند که می‌توانند به تسریع روند بهبود زخم‌های دهانی مانند آفت یا زخم‌های ناشی از جراحی لثه کمک کنند.

انواع دهانشویه‌ها و کاربرد آن‌ها:

انتخاب دهانشویه مناسب بستگی به نیازها و مشکلات خاص دهان و دندان شما دارد. در ادامه به معرفی انواع رایج دهانشویه‌ها می‌پردازیم:

• دهانشویه‌های ضد میکروبی (Antimicrobial Mouthwashes):

• مواد موثره: کلرهگزیدین گلوکونات (Chlorhexidine Gluconate)، ستیل‌پیریدینیوم کلراید (CPC)، اسانس‌های روغنی (مانند منتول، تیمول، اکالیپتول).

• کاربرد: کاهش پلاک دندانی، پیشگیری از التهاب لثه و بیماری‌های پریودنتال، کمک به درمان عفونت‌های دهانی.

• نکات: دهانشویه‌های حاوی کلرهگزیدین معمولاً با نسخه پزشک تجویز می‌شوند و نباید بیش از حد طولانی مدت استفاده شوند، زیرا ممکن است باعث تغییر رنگ موقت دندان‌ها و زبان شوند.

• دهانشویه‌های حاوی فلوراید (Fluoride Mouthwashes):

• مواد موثره: سدیم فلوراید (Sodium Fluoride)، فلوراید قلع (Stannous Fluoride)، مونو فلورو فسفات سدیم (Sodium Monofluorophosphate).

• کاربرد: تقویت مینای دندان، افزایش مقاومت در برابر پوسیدگی، کمک به بازسازی لکه‌های اولیه پوسیدگی.

• نکات: برای افرادی که در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان هستند (مانند کسانی که ارتودنسی دارند یا بهداشت دهان ضعیفی دارند) بسیار مفید است. بهتر است پس از استفاده، دهان را با آب نشویید تا فلوراید اثر خود را داشته باشد.

• دهانشویه‌های ضد بوی بد دهان (Anti-halitosis Mouthwashes):

• مواد موثره: عوامل اکسید کننده (مانند کلریت سدیم)، روی (Zinc)، کلرهگزیدین، اسانس‌های روغنی.

• کاربرد: از بین بردن موقت یا طولانی مدت بوی بد دهان با مقابله با باکتری‌های مولد بو و پوشاندن بوهای نامطبوع.

• نکات: برخی از این دهانشویه‌ها فقط بوی نامطبوع را می‌پوشانند، در حالی که برخی دیگر با هدف قرار دادن منشا اصلی بو (باکتری‌ها) عمل می‌کنند.

• دهانشویه‌های سفید کننده (Whitening Mouthwashes):

• مواد موثره: پراکسید هیدروژن (Hydrogen Peroxide)، پراکسید کاربامید (Carbamide Peroxide).

• کاربرد: روشن کردن ملایم رنگ دندان‌ها و از بین بردن لکه‌های سطحی.

• نکات: تاثیر این دهانشویه‌ها تدریجی است و برای لکه‌های عمیق یا تغییر رنگ‌های شدید مناسب نیستند. مصرف بیش از حد ممکن است باعث حساسیت دندان شود.

• دهانشویه‌های ضد حساسیت (Anti-sensitivity Mouthwashes):

• مواد موثره: نیترات پتاسیم (Potassium Nitrate)، فلوراید قلع (Stannous Fluoride).

• کاربرد: کاهش حساسیت دندان‌ها به محرک‌های خارجی.

• نکات: این دهانشویه‌ها با مسدود کردن کانال‌های عصبی در دندان عمل می‌کنند.

• دهانشویه‌های طبیعی و گیاهی (Natural/Herbal Mouthwashes):

• مواد موثره: عصاره‌های گیاهی مانند نعناع، اکالیپتوس، آویشن، بابونه، چای سبز، روغن درخت چای.

• کاربرد: ایجاد حس تازگی، خواص ضد التهاب و ضد باکتری ملایم، بدون الکل و مواد شیمیایی قوی.

• نکات: برای افرادی که به دنبال گزینه‌های طبیعی‌تر هستند یا به الکل و مواد شیمیایی حساسیت دارند، مناسب است.

نکات مهم در استفاده از دهانشویه:

1. دستورالعمل‌ها را دنبال کنید: همیشه دستورالعمل‌های روی بطری دهانشویه و توصیه‌های دندانپزشک خود را به دقت مطالعه و رعایت کنید.
2. مقدار مناسب: معمولاً 10 تا 20 میلی‌لیتر دهانشویه (مقدار مشخص شده در پیمانه یا درب بطری) کافی است.
3. مدت زمان شستشو: دهانشویه را به مدت 30 تا 60 ثانیه در دهان بچرخانید و غرغره کنید.
4. تف کردن، نه بلعیدن: دهانشویه را پس از استفاده تف کنید و از بلعیدن آن خودداری کنید.
5. شستشوی دهان با آب: پس از استفاده از بیشتر دهانشویه‌ها (به خصوص دهانشویه‌های حاوی فلوراید)، از شستشوی دهان با آب خودداری کنید تا مواد موثره فرصت اثرگذاری داشته باشند. اما اگر دندانپزشک شما توصیه کرده است، می‌توانید دهان را با آب بشویید.
6. زمان استفاده: بهترین زمان استفاده از دهانشویه معمولاً بعد از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن است. برخی توصیه می‌کنند که بلافاصله پس از مسواک زدن از دهانشویه استفاده نکنید تا فلوراید خمیر دندان اثر خود را داشته باشد و حداقل 30 دقیقه فاصله بین مسواک زدن و دهانشویه انداختن رعایت شود. اما این موضوع به نوع دهانشویه و توصیه دندانپزشک بستگی دارد.
7. دهانشویه جایگزین مسواک و نخ دندان نیست: به یاد داشته باشید که دهانشویه یک مکمل برای بهداشت دهان است و هرگز نمی‌تواند جایگزین مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن روزانه شود. این سه مرحله باید در کنار هم انجام شوند تا حداکثر بهداشت دهان و دندان حاصل شود.
8. مشورت با دندانپزشک: اگر در مورد انتخاب دهانشویه مناسب یا نحوه استفاده از آن تردید دارید، همیشه با دندانپزشک خود مشورت کنید. او می‌تواند بهترین گزینه را بر اساس نیازهای خاص شما توصیه کند.

نتیجه‌گیری:

استفاده از دهانشویه می‌تواند یک بخش موثر و مهم در برنامه روزانه بهداشت دهان و دندان باشد. با انتخاب صحیح نوع دهانشویه بر اساس نیازهایتان و استفاده منظم و درست از آن، می‌توانید به کاهش باکتری‌ها، پیشگیری از التهاب لثه، مبارزه با بوی بد دهان و حفظ سلامت کلی دهان و دندان خود کمک شایانی کنید. همیشه به یاد داشته باشید که مشاوره با دندانپزشک بهترین راهنما برای انتخاب و استفاده از محصولات بهداشت دهان و دندان است. سلامتی لبخند شما، اولویت ماست!